dert  

    Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej

 

Konserwacja muzealiów ze stałej ekspozycji MOPE w Zubrzycy Górnej” zrealizowanego z Programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program: Dziedzictwo Kulturowe, priorytet: Wspieranie działań muzealnych)

Zadanie zostało sfinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz ze środków własnych Muzeum w i było realizowane od marca do końca października  b.r. 

Okres promocji w mediach i na stronach internetowych Muzeum – Orawskiego Parku Etnograficznego  trwa od marca b.r. do listopada b.r.

Patronami medialnymi przedsięwzięcia są: Ogólnopolski Portal Kultury O.pl, portal www.podhale24.pl , „Spotkania z Zabytkami” (informacje o zadaniu zostały umieszczone na profilu pisma)

Informacje o projekcie ukazały się również w: malopolskaonline.pl i qlturka.pl

Po przygotowaniu dokumentacji fotograficznej i opisowej przez pracowników Muzeum, oraz wyłonieniu wykonawcy na podstawie zapytań ofertowych, ule były konserwowane od czerwca do końca września b.r. w Starachowicach – w pracowni Pana mgr inż. Karola Kopeć – Konserwatora Drewna Zabytkowego.

Warto tutaj podkreślić, że 16 zakonserwowanych obiektów z kolekcji Muzeum – Orawskiego Parku Etnograficznego  tworzy  niepowtarzalną i bardzo cenną kolekcję uli typu kłodowego (9 muzealiów, wśród których na wyróżnienie zasługuje ul typu „barć”), uli typu stojakowego (5 obiektów) i jeden ul skrzynkowy. Wspomniane muzealia pochodzą z XIX i XX wieku.

11 spośród wymienionych obiektów składa się na pasiekę dworską i stanowi integralną część zabytkowej XVIII – wiecznej zagrody dworskiej Moniaków, zabytku in situ. Pasieka jest  zlokalizowana zaraz przy wejściu do Muzeum  i powstała według scenariusza Pani dr Hanny Pieńkowskiej i Pani dr Wandy Jostowej. Ule pomieszczone na małych drewnianych podestach, przykryte gontowymi daszkami pulpitowymi, dwuspadowymi i stożkowymi, wydzielone pięknym, tradycyjnym ogrodzeniem orawskim z tyniorek, stanowią prawdziwą atrakcję i wizytówkę skansenu

Pasieka jest  obok prezentowanych w skansenie zagród, zakładów przemysłowych i architektury sakralnej, bardzo ważnym elementem ekspozycji przestrzennej: stanowi jeden z najcenniejszych zespołów tzw. małej architektury. Zebrane w pasiece ule stanowią unikalny zespół ilustrujący pasiecznictwo, które na terenie Górnej Orawy jeszcze w XX wieku było bardzo powszechnym przemysłem wiejskim.

Gruntownej konserwacji technicznej i estetyczno – plastycznej zostało poddanych 16 uli z muzealnej kolekcji. Należy podkreślić, że stan uli przed konserwacją nie był zadowalający  z uwagi na trudne warunki ekspozycyjne na wolnym powietrzu): ule były zaatakowane grzybem rozkładu brunatnego (w znacznej części struktura drewna została zniszczona), w niektórych eksponatach dały się zauważyć liczne ubytki masy drewna przy dość dobrze zachowanej powierzchni eksponatów (dzięki zastosowanym w przeszłości powierzchniowo środkom typu XYLAMIT).  Widoczne też były ogniska żerowania owadzich szkodników drewna oraz mrówek.

Celem prac konserwatorsko – renowacyjnych było przywrócenie trzem obiektom zbliżonego do oryginału wyglądu zewnętrznego oraz zabezpieczenie całości zbioru środkami biobójczymi , a także impregnacja powierzchni uli kalafonią.

Jedenaście uli zostało poddanych m.in.: dezynfekcji i dezynsekcji (metodą ozonowania i impregnacji środkami biobójczymi), uzupełnieniu ubytków drewna w barci, sklejeniu pękniętych  lub odspojonych elementów, uzupełnieniu drewnem i żywicą epoksydową brakujących gabarytów niektórych uli, wzmocnieniu konstrukcji, scaleniu kolorystycznym plomb, zaimpregnowaniu i wzmocnieniu uszkodzonych części obiektów roztworem Kalafonii w Toluenie,  lub żywicą Paraloid B72 (w zależności od stanu drewna), zakonserwowaniu elementów metalowych i  zaimpregnowaniu roztworem kalafonii w ksylenie powierzchni eksponatów.

Pozostałe pięć muzealiów wstępnie oczyszczono i dokonano dezynfekcji i dezynsekcji poprzez ozonowanie  oraz impregnację prewencyjną środkami biobójczymi.

Dzięki zabiegom konserwatorskim jedenaście uli odzyskało dawną świetność, kolejne pięć zostało odkażonych, oczyszczonych i odpowiednio zabezpieczonych.

Po przewiezieniu z pracowni konserwatorskiej do skansenu jedenaście uli zostało zamontowanych w pasiece, a pozostałe pięć przeniesiono do magazynu zbiorów.

 

UROCZYSTE OTWARCIE PASIEKI DWORSKIEJ PO KONSERWACJI

28 października 2013 r. o godz. 12.00 nastąpiło uroczyste otwarcie pasieki dworskiej .

Przybyli na uroczystość goście mogli podziwiać odrestaurowane eksponaty słuchając informacji na temat zrealizowanego projektu.

Przedstawienia historii bartnictwa i pasiecznictwa od czasów starożytnych do współczesności, z odniesieniami do pszczelarstwa na Orawie i do ekspozycji skansenowskich, w tym pasieki znajdującej się w orawskim Muzeum, dokonała Pani Jadwiga Pilch – Kustosz Muzeum – Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej (tutaj tekst do pobrania).

Po wspomnianym, niezwykle interesującym wykładzie Pan Jan Świdroń – Prezes Podhalańskiego Koła Pszczelarzy, pochodzący z Chyżnego pszczelarz z dziada pradziada, przypomniał o roli i miejscu pszczół w kulturze Orawy, okraszając prelekcję rodzinnymi wspomnieniami o bartnictwie i fachowymi uwagami na temat typologii uli,  wyglądu i przeznaczenia sprzętów służących pszczelarzowi przy produkcji miodu dawniej i współcześnie. Doskonałym dopełnieniem owej niezwykłej przypowieści o pszczołach i pszczelarstwie była prezentacja dawnych sprzętów związanych z bartnictwem na Orawie, stanowiących część rodzinnej kolekcji Pana Jana Świdronia.

O muzyczną oprawę wydarzenia zadbała Muzyka Orawska w składzie: Marcin Kowalczyk – prym, Józef Knapczyk – sekund, Krzysztof Pieronek – sekund i Jonasz Pieronek – basy.

Patronami medialnymi uroczystości otwarcia wystawy stałej uli kłodowych były: www.podhale24.pl i TV Podhale, którym serdecznie dziękujemy za promowanie naszego projektu zrealizowanego przy finansowym wsparciu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Słuchaczami i widzami uroczystego otwarcia pasieki byli goście z Gliwic, Zakopanego, Krakowa, Jabłonki, Nowego Targu oraz z całej Orawy. Gościli u nas m.in.: dr hab. Jerzy Roszkowski – Przewodniczący Rady Muzeum - Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej, znawca historii Podhala, Spisza i Orawy,  Pan Andrzej Madeja – długoletni dyrektor Liceum Ogólnokształcącego w Jabłonce i znakomity rzeźbiarz orawski, Pani Maria Łaciak – Dyrektor Biblioteki Publicznej w Jabłonce, Pani Karolina Kowalczyk – Dyrektor Gminnego Centrum Kultury, Sportu i Turystyki w Lipnicy Wielkiej, Pan Robert Kowalczyk – Dyrektor Orawskiego Centrum Kultury w Jabłonce, Pan Roman Latoń – Nadleśniczy Nadleśnictwa Nowy Targ oraz przyjaciele skansenu: Pan Stanisław Rechman, Pan red. Ryszard Remiszewski i Pan Antoni Krzewniak.

 Zestawienie eksponatów

1.    Ul numer inwentarzowy Z – 232

Wydrążony w naturalnym pniu drzewa z zamknięciem deskowym od tyłu. Wyposażony w patyczkowe krzyżaki na dwóch poziomach stanowiących podstawę dla plastrów woskowych.  Z zewnątrz cztery wloty ujęte wykrojem o kształcie koniczynki czterolistnej,  zdobiny charakterystycznej dla zdobnictwa Orawy. Dół ula umacnia metalowa obręcz, podobnie jak góra klamrowana na krótkim odcinku. Jest to typowy orawski ul XIX – wieczny ustawiany w kilku egzemplarzach w przydomowych ogródkach i na łąkach. Zakupiony dla Muzeum w 1957 roku. Wymiary: wysokość 132 cm, średnica ok. 45 cm. Wysoki stopień degradacji materiału, ul nie znajduje się na ekspozycji PASIEKI, jest przeniesiony do magazynu.

ul ul
przed po

2. Ul kłodowy numer inwentarzowy Z -304

Walcowata kłoda nakryta daszkiem ze słomy (Z - 303). Wlot stanowi pojedynczy otwór. W tylnej części podwójne drzwiczki. Średnica 50 cm, wysokość 75 cm.  Zakupiony w 1967 roku. Zabezpieczony w magazynie. Średni stopień degradacji.

ule ul
przed po

3. Ul kłodowy numer inwentarzowy Z – 446.

Walcowata kłoda o regularnym kształcie. Wlot w kształcie koniczyny z siedmioma  otworami. Całość chroni stożkowy daszek z gontu, na wierzchołku drewniany zwornik. W tylnej części otwór posiadający drzwiczki. Średnica 60 cm, wysokość 189 cm. Wysoki stopień degradacji.

ul ul
przed renowacją po renowacji

4. Ul kłodowy numer inwentarzowy Z - 447

Nieregularna kłoda sękowata, u podstawy szersza. Wlot stanowi pojedynczy otwór. W kłodzie dziupla z otworami. Całość nakryta daszkiem gontowym, dwuspadowym z przyczółkiem. W tylnej części wycięcie z pojedynczymi drzwiczkami. Średnica  - 87 cm, wysokość - 171 cm. Zakupiony w 1967 roku. Bardzo wysoki stopień degradacji.

ule ule
przed renowacją po renowacji

       5. Ul kłodowy numer inwentarzowy Z - 448.

Walcowata kłoda o kształcie regularnym. Wlot wycięty w kształcie czterolistnej koniczyny z siedmioma otworami regularnie rozmieszczonymi. Nad wlotem wyryty krzyż. Pod nim lekkie przycięcie. Całość chroni dwuspadowy daszek z desek. W tylnej części drzwiczki w ramie. Średnica 65 cm, Wysokość 108 cm. Wysoki stopień degradacji.
ul ul
przed renowacją po renowacji

6. Ul kłodowy numer inwentarzowy Z - 449.

Walcowata kłoda u dołu lekko szersza. Wlot w kształcie łódkowym z siedmioma  otworami. Nad wlotem otwór. Pod nim wąska półeczka. Daszek dwuspadowy kryty gontem. W tylnej części wycięcie z podwójnymi drzwiczkami. Średnica  - 59 cm, wysokość - 132 cm. Wysoki stopień degradacji. 

ul ul
przed renowacją po renowacji

    7. Ul kłodowy numer inwentarzowy Z - 450.

Regularna, walcowata kłoda, na niej pozostałości po uszczelnianiu słomą. Wlot łódkowaty z siedmioma otworami regularnie rozmieszczonymi. Dwuspadowy daszek z desek.  W tylnej części podwójne drzwiczki w ramie. Średnica 50 cm, wysokość - 160 cm, zakupiony w 1967. Wysoki stopień degradacji.

ul ul
przed renowacją po renowacji

8. Ul typu stojakowego numer inwentarzowy Z - 451.

Wykonany z pnia drzewa świerkowego. Posiada cztery otwory wlotowe umieszczone na środku ula. Daszek kryty gontem. W tylnej części drzwiczki. Średnica - 63 cm, wysokość – 173 cm. Zakupiony w 1967. Wysoki stopień degradacji.
ul ul
przed renowacją po renowacji

      9. Ul typu stojakowego numer inwentarzowy Z - 452.

Wykonany z pnia drzewa świerkowego. Posiada trzy otwory umieszczone na środku ula w trójkątnej wnęce. Dwuspadowy daszek kryty gontem. W tylnej części drzwiczki. Średnica - 42 cm, wysokość – 116 cm. Wysoki stopień degradacji.

ul ul
przed renowacją po renowacji

10. Ul kłodowy numer inwentarzowy Z – 453.

Regularna, walcowata kłoda. Wlot w kształcie koniczyny z siedmioma  otworami w dwóch rzędach. Nad wlotem krzyż. Dach jednospadowy. W tylnej części wycięcie z pojedynczymi drzwiczkami. Średnica  - 59 cm, wysokość - 140 cm zakupiony w 1967. Stopień degradacji średni.

ul ul
przed renowacją po renowacji

11. Ul typu stojakowego numer inwentarzowy Z - 677.

Ul typu stojakowego wykonany z pnia drzewa, pokryty daszkiem z gontów. Otwory w rzędach, umieszczone na środku ula. W tylnej części drzwiczki. Wysokość ok.140 cm, średnica ok. 46 cm, Wysoki stopień degradacji.

ul ul
przed renowacją po renowacji

12. Ul typu stojakowego numer inwentarzowy Z - 678.

Ul typu stojakowego wykonany z pnia drzewa. Posiada otwory wlotowe ustawione rzędami do środka ula. Pokryty dwuspadowym daszkiem z gontów. W tylnej części ula znajdują się drzwiczki. Wysokość kadłuba 132 cm, z daszkiem 162 cm, średnica kadłuba ok. 40 cm. Zakupiony w 1967. Wysoki stopień degradacji.
ul ul
przed renowacją po renowacji

13. Ul typu stojakowego numer inwentarzowy Z - 679

Ul typu stojakowego wykonany z pnia drzewa, pokryty dwuspadowym daszkiem z gontów. Otwory w rzędach, umieszczone w środku ula. W tylnej części drzwiczki. wysokość kadłuba 128 cm, z daszkiem 167 cm, średnica ok. 45 cm. Zakupiony w 1967. Wysoki stopień degradacji.

ul ul
przed renowacją po renowacji

14. Ul skrzynkowy numer inwentarzowy Z – 1261

Ul skrzynkowy typu „warszawiak” z pulpitowym daszkiem. Wyposażony w ramki. Niski, przystosowany do stawiania na nóżkach. Wykonany w latach 40 – tych XX wieku. Wysokość 142 cm z daszkiem, podstawa 34 x 46 cm, kadłub 80 cm. Pozyskany w 1974 roku. Nie nadaje się na ekspozycję. Stopień degradacji bardzo wysoki.
ul ul
przed renowacją po renowacji

         15. Ul barcie numer inwentarzowy Z – 1705.

Ul „barcie” wykonany  w XIX wieku z bali drewnianych. Kształt samorodny, ul wypalany i wydrążony.  Zakupiony w 1975 roku. Wysokość 134 cm, średnica ok. 50 cm. Liczne spękania, zniszczone tkanki przez owady. Nie nadaje się w takim stanie na ekspozycję. Bardzo wysoki stopień degradacji.
ul ul
przed renowacją po renowacji

16. Ul kłodowy numer inwentarzowy Z - 2990.

Walcowata kłoda. Wlot w kształcie koniczyny z otworami w dwóch rzędach. Nad wlotem krzyż. Dach jednospadowy. Wysokość kadłuba 122 cm, średnica 55 cm. Zakupiony w 1980 roku. Bardzo wysoki stopień degradacji.
ul ul
przed renowacją po renowacji

Patronami medialnymi projektu są: Spotkania z Zabytkami, Ogólnopolski Portal Kultury O.pl oraz Podhale24.pl

   

 

wstecz